Środki psychoaktywne, takie jak alkohol i konopie indyjskie, cieszą się dużą popularnością w Europie. Szczególnie konopie indyjskie są codziennie używane przez jednego na stu dorosłych obywateli Europy (Aleksandrowicz, 2013: 5). Kannabinoidy, główne składniki psychoaktywne zawarte w konopiach, szczególnie Δ9-tetrahydrokannabinol, znany jako THC, stanowią kluczowy element w badaniu zagadnienia uzależnień (Fletchera i wsp., 1996: 1051–1057). W krajach rozwiniętych konopie są najczęściej nadużywaną substancją nielegalną.

W latach 90. XX wieku naukowcy odkryli układ endokannabinoidowy w organizmie człowieka. Składa się on z receptorów CB1 i CB2, kannabinoidów, endokannabinoidów i enzymów. Stymulowanie receptorów CB1 hamuje wydzielanie wielu neuroprzekaźników, co prowadzi do zwiększenia apetytu, działa przeciwwymiotnie, uspokajająco i przeciwbólowo. Receptory te odgrywają również istotną rolę w regulacji snu, procesu uczenia się i zapamiętywania, neuroprotekcji, funkcjonowaniu układu odpornościowego i obniżeniu ciśnienia w oku. Z kolei receptory CB2 mają wkład w kształtowanie odpowiedzi immunologicznej (Komorowski, Stępień, 2007: 101 i 102).

Uzależnienie rozumie się jako przewlekłą chorobę skłonną do nawrotów, obejmującą różnorodne zaburzenia psychiczne, somatyczne i wegetatywne. Zdarza się, że ludzie wracają do używania substancji nawet po długich okresach abstynencji. Często wystarczy jedno wyzwanie, aby stracili kontrolę nad pragnieniem kontaktu ze środkiem uzależniającym. Przejawem behawioralnym uzależnienia jest niekontrolowane dążenie do zaspokojenia pragnienia doświadczenia działania substancji (Machoy-Mokrzyńska i in., 2007).

Mechanizmy uzależnienia opisuje Jerzy Mellibruda jako nałogowe regulowanie emocji, iluzję i zaprzeczanie oraz rozpraszanie i rozdwojenie Ja. Czynniki aktywizujące te mechanizmy są różnorodne i mogą mieć źródło zarówno wewnętrzne (choroby somatyczne i psychiczne, uszkodzenie organizmu, braki w praktycznych umiejętnościach życiowych, destrukcyjna orientacja życiowa) jak i zewnętrzne (ryzykowne sytuacje, trwałe uszkodzenie istotnych relacji społecznych, społeczne konsekwencje stosowania środka odurzającego) (Mellibruda, 1997).