W trakcie ciąży, doświadczenie zaburzeń nastroju przez kobietę nie zawsze jest efektem fluktuacji hormonalnych. Fakt, że aż do 20% przyszłych matek doświadcza smutku, skłonności do płaczu i braku energii, może być oznaką rozwijającej się depresji. Ta choroba ma szkodliwy wpływ nie tylko na samopoczucie kobiety w ciąży, ale także na rozwój jej dziecka. Właśnie dlatego warto przyjrzeć się czynnikom ryzyka depresji podczas ciąży, terapiom stosowanym w leczeniu tej choroby oraz możliwości stosowania antydepresantów w tym wyjątkowym okresie.
Depresja to zespół zaburzeń afektywnych, które poważnie ograniczają aktywność osoby cierpiącej na tę chorobę i prowadzą do upośledzenia jej funkcjonowania w niemal każdej sferze codziennego życia. Ta choroba jest jedną z najczęściej diagnozowanych na całym świecie, zgodnie ze statystykami Światowej Organizacji Zdrowia dotyczy ona 350 milionów ludzi. W Polsce na depresję cierpi około 1,5 miliona osób, a liczba przypadków diagnostykowanych rośnie z każdym rokiem.
Depresja może dotknąć osób w każdym wieku. Może się rozwinąć u osób, które przeszły traumatyczne doświadczenia (tzw. depresja egzogenna) oraz tych, które nie doświadczyły szczególnych trudności życiowych (depresja endogenna). Wśród osób cierpiących na depresję są młode matki (depresja poporodowa), ale również, choć rzadziej, kobiety w ciąży.
Szacunki dotyczące częstości występowania depresji podczas ciąży różnią się w zależności od źródeł. Według niektórych badaczy, choroba ta dotyka nawet 20% przyszłych matek i najczęściej manifestuje się w pierwszym i drugim trymestrze. Zgodnie z innymi badaniami, tylko u 16% kobiet w ciąży stwierdza się pewne objawy depresji, a pełne spektrum objawów, określane jako „duża depresja”, diagnozuje się u 5% przyszłych matek.
Depresja w czasie ciąży znacznie zwiększa ryzyko wystąpienia depresji poporodowej. Przyczyny depresji podczas ciąży nie są jednoznacznie ustalone, mimo wielu przeprowadzonych badań. Zwraca się uwagę na czynniki genetyczne, zaburzenia stężenia poszczególnych neuroprzekaźników w mózgu, zaburzenia hormonalne, wpływ środowiska czy podatność związana z konkretnymi cechami osobowości. Znane są jednak pewne czynniki ryzyka wystąpienia depresji w ciąży, które zwiększają prawdopodobieństwo rozwinięcia się tej choroby u niektórych kobiet.
Czynnikami ryzyka mogą być: wcześniejszy epizod zaburzeń afektywnych, młody wiek ciężarnej (choć według niektórych źródeł czynnikiem zwiększającym ryzyko depresji jest dojrzały wiek), brak wsparcia społecznego, samotność, wielodzietność, ambiwalentny stosunek do ciąży, niski status socjoekonomiczny, negatywne przeżycia, problemy małżeńskie oraz gorsza kondycja zdrowotna. Inne czynniki to lęk związany bezpośrednio z ciążą (na przykład obawy o jej przebieg lub strach przed porodem), bezrobocie lub praca nie wymagająca opuszczenia domu, bycie w nieplanowanej lub niechcianej ciąży, doświadczenie przemocy w dzieciństwie, niski poziom wykształcenia, nadużywanie substancji psychoaktywnych, palenie papierosów, a także negatywne doświadczenia związane z przebiegiem poprzedniej ciąży, w tym poronienie.