W kontekście zdrowia, duże znaczenie ma stan naszej mikroflory jelitowej. To nie tylko fundament dla prawidłowego funkcjonowania układu immunologicznego i pokarmowego, ale również ma wpływ na zdrowie psychiczne. W tym kontekście coraz częściej spotykane są specyfiki farmaceutyczne zawierające psychobiotyki. Przyjrzyjmy się bliżej, czym są te substancje, jak działają oraz kiedy można je stosować.
Mikroflora jelitowa to zbiorowisko drobnoustrojów, które zasiedlają nasze przewody pokarmowe i pomagają utrzymać równowagę w naszym organizmie. Kształtuje się ona indywidualnie dla każdego człowieka i może ulegać zmianom pod wpływem wielu czynników, takich jak wiek, poziom aktywności fizycznej, dieta, warunki środowiskowe czy stosowane leki. Drobnoustroje te wspierają prawidłowe funkcjonowanie układu pokarmowego, wzmacniają odporność (np. poprzez produkcję kwasu mlekowego), syntezują witaminy (np. K i z grupy B) oraz wsparcie dla układu nerwowego.
Psychobiotyki są żywymi bakteriami probiotycznymi zamieszkującymi nasze jelita, których obecność w odpowiedniej ilości korzystnie wpływa na zdrowie psychiczne. Te specyficzne mikroorganizmy mogą wpływać na oś jelita-mózg poprzez stymulację produkcji neuroprzekaźników (np. GABA, serotonina, acetylocholina), obniżania poziomu kortyzolu (hormonu stresu) oraz regulację układu immunologicznego. Wykazują one działanie przeciwlękowe, przeciwdepresyjne (poprzez pobudzenie produkcji serotonin), poprawiają funkcje poznawcze, przeciwzapalne i przeciwutleniające.
Psychobiotyki mają zastosowanie w leczeniu różnych schorzeń, takich jak zaburzenia lękowe, depresja, choroba Alzheimera czy Parkinsona. W przypadku osób nie cierpiących na poważniejsze zaburzenia psychiczne, obecność psychobiotyków w jelitach może poprawić nastrój i łagodzić objawy codziennego stresu.
Badania dowodzą, że u pacjentów cierpiących na depresję i chorobę Alzheimera występuje zmniejszona ilość bakterii Lactobacillus i Bifidobacterium oraz zwiększona przepuszczalność bariery jelitowej. Psychobiotyki mogą wykazywać pozytywny wpływ na pacjentów z łagodną postacią choroby Alzheimera. W przypadku choroby Parkinsona, jednego z najczęstszych schorzeń zwyrodnieniowych układu nerwowego, stwierdzono zaburzenia mikroflory jelitowej (w szczególności niedobór szczepów biorących udział w produkcji witamin z grupy B). Psychobiotyki mogą złagodzić dolegliwości żołądkowo-jelitowe często występujące u tych pacjentów.
Stwierdzono także niedobór bakterii Bifidobacterium u osób cierpiących na autyzm, przy jednoczesnym zwiększeniu liczby bakterii Clostridium i grzybów Candida. Taka dysbioza jelitowa może negatywnie wpływać na prawidłową pracę mózgu u osób z autyzmem.